Jak funkcjonuje układ trawienny konia?

Układ trawienny konia

Nawet jeśli  koniowi udało dopasować się do nas pod względem swojego budżetu czasu, odruchu ucieczki, apetytu czy sekwencji ruchów, jego układ pokarmowy płochliwego zwierzęcia nadal pozostał na stepach.

Cały cykl żywieniowy, od przyjęcia pokarmu do jego wydalenia, trwa 30-50 godzin. Procesy trawienne konia odbywają się w żołądku, jelicie cienkim i jelicie grubym, przy czym ważną rolę spełnia jelito ślepe jako fermentator. Dla dobrego trawienia niezbędne jest odpowiednie wytwarzanie śliny.

Możliwe jak najdłuższy czas żucia oddziałuje korzystnie na odpowiednie wydzielanie śliny, równomierne zużycie zębów i niezakłócony przebieg trawienia w żołądku. Czas żucia determinowany jest odsetkiem paszy objętościowej w racji żywieniowej. Cały układ pokarmowy konia przystosowany jest do przyjmowania i przetwarzania paszy objętościowej; w przypadku dużej zawartości bogatej w skrobię paszy prowadzi to do problemów, ponieważ istnieje tylko ograniczona ilość enzymów powodujących rozkład skrobi.

Żołądek

Ze swoją objętością ok. 15-20 l jest on stosunkowo mały i przystosowany do regularnego przyjmowania pokarmu w małych ilościach. W wyniku tego pokarm może być bardzo szybko (w ciągu 1-5 godzin) przekazany do jelita cienkiego. Dlaczego tak się dzieje? Leży to w naturze płochliwego zwierzęcia, które szybko musi być w stanie uciec w razie zagrożenia – „z pełnym żołądkiem źle się biega”. Przy sporządzaniu racji żywieniowych ważne są jeszcze dwa kolejne czynniki.  Pierwszym z nich jest fakt, że z powodu fizjologicznej budowy żołądka koń nie potrafi zwymiotować nawet, jeśli zjadł złą paszę. Po drugie jego żołądek składa się z dwóch części: najpierw pokarm dostaje się przez przełyk do części bezgruczołowej (na ilustracji część oznaczona kolorem zielonym), a dopiero potem do części zawierającej gruczoły (na ilustracji część oznaczona kolorem czerwonym).

Procesy trawienne w obu częściach żołądka:

Bezgruczołowa część żołądka: - Głównie mikrobowy rozkład łatwo dostępnych węglowodanów, jak cukier i skrobia, po części też proteiny - Oprócz kwasu mlekowego i krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych powstają również gazy oraz produkty rozkładu białka - Zbyt silne mikrobowe przetwarzanie i tworzenie dużej ilości kwasu mlekowego wiązane jest z powstawaniem wrzodów żołądka. Może do tego dojść po pierwsze w wyniku skarmiania zbyt małą ilością paszy objętościowej (siano) i zbyt dużej zawartości paszy „żelatynującej” (jak pszenica i żyto).

Z tego powodu paszę, o ile to możliwe, powinno dzielić się na kilka mniejszych porcji podawanych w ciągu dnia, a pomiędzy karmieniem i wysiłkiem zaplanować ok. 2 godzinną przerwę.

Część żolądka z gruczołami- Tutaj odbywa się wydzielanie soków żołądkowych wraz z rozkładającą białko pepsyną i kwasem solnym. - Rozkład białka - Brak enzymów rozkładających tłuszcz lub węglowodany. - Wymieszanie kwasów żołądkowych z papką pokarmową = obniżenie czynnika pH.

 

Jelito cienkie

Wynoszący ok. 1,5 godz. czas przejścia przez długi na ok. 20 m fragment o pojemności 55-70l jest czasem stosunkowo szybkim. Śluzówka jelita cienkiego wyposażona jest w liczne kosmki, które zwiększają powierzchnię jelita i dbają o jak najefektywniejszy pobór składników odżywczych.

Procesy trawienne

• Enzymatyczny rozkład białek (rozkład protein) i przyjęcie ich jako aminokwasów
• Lekkostrawne węglowodany, jak skrobia i cukier, przetwarzane są na glukozę i fruktozę
• Tłuszcze rozkładane są na kwasy tłuszczowe i w tej postaci wchłaniane
• Laktoza przekształcana jest w glukozę oraz galaktozę i w tej postaci wchłaniana
• Tutaj odbywa się również wchłanianie witamin, mikroelementów i minerałów
• Jeżeli już w żołądku wytworzono zostało zbyt dużo kwasu mlekowego i papka pokarmowa jest zbyt kwaśna, może dojść do uszkodzeń kosmków jelitowych, co będzie ujemnie wpływać na wchłanianie składników pokarmowych.

Jelito grube i jelito ślepe

Ze swoją objętością 110-180 l i czasem przejścia pożywienia wynoszącym 30-40 godzin stanowią one fermentator konia, podobnie jak żwacz u przeżuwaczy. Odbywa się tutaj przede wszystkim mikrobowe przetwarzanie i rozkład paszy objętościowej (celulozy, hemicelulozy, pektyn), ale również wchłanianie do organizmu niestrawionych składników odżywczych z jelita cienkiego.

Procesy trawienne

• Dla poprawnego funkcjonowania mikroorganizmów rozkładających włókna (bakterie i protozoa) niezbędne są zrównoważone proporcje lekko i ciężkostrawnych węglowodanów. Do tego równomierny dopływ azotu i substancji nieorganicznych.
• Odbywa się między innymi tworzenie i wchłanianie płynnych kwasów tłuszczowych, kwasu mlekowego oraz gazów, jak również większe ilości rozpuszczalnych w wodzie witamin (witamina B), wody i substancji nieorganicznych.

(Źródło: Mayer i Coenen 2002)