Pastuchy generują krótkie impulsy elektryczne przesyłane przez przewody w ogrodzeniu. Gdy zwierzę dotyka przewodu, staje się elementem obwodu elektrycznego co skutkuje otrzymaniem impulsu. To uczucie nie jest bolesne, ale wystarczająco nieprzyjemne, by wywołać naturalną reakcję obronną i sprawić, że będzie unikać kontaktu w przyszłości. Impuls trwa zaledwie ułamek sekundy i powtarza się w regularnych odstępach czasu, dzięki czemu jest bezpieczny dla ludzi i zwierząt. Zwierzęta z reguły szybko uczą się, gdzie znajduje się takie ogrodzenie i przestają próbować je przekraczać. Taki system jest nie tylko skuteczny, ale również humanitarny.
Prawidłowo działające pastuch tworzy zamknięty obwód. Najważniejszymi elementami są tu: elektryzator, który odpowiada za generowanie impulsów, przewody (druty, linki lub taśmy), które przenoszą prąd wzdłuż ogrodzenia, izolatory, zapobiegające utracie energii przez kontakt z ziemią lub słupkami, oraz uziemienie, które umożliwia powrót prądu do urządzenia. W momencie zetknięcia się zwierzęcia z przewodem, cały obwód zostaje na chwilę zamknięty – i właśnie wtedy następuje przesłanie impulsu.
Tak działający system skutecznie odstrasza nie tylko zwierzęta hodowlane, ale również intruzów w postaci dzikiej zwierzyny. To sprawia, że pastuchy elektryczne cieszą się bardzo dużą popularnością – zarówno w gospodarstwach rolnych, jak i w przydomowych ogrodach czy na działkach.
Tak, pastuchy elektryczne są bezpieczne dla ludzi. Jeśli chodzi o zwierzęta to tak - dla nich również są bezpieczne pod warunkiem, że elektryzator, a raczej jego moc jest odpowiednio dostoswana do danych zwierząt. Pastuchy emitują krótkie impulsy o niskim natężeniu prądu, wywołujące jedynie krótkotrwały dyskomfort. Systemy są zgodne z normami bezpieczeństwa i nie stanowią zagrożenia dla zdrowia.
To najważniejszy element w całym systemie. Można nazwać go "sercem" ogrodzenia. To właśnie on odpowiada za wytwarzanie impulsów elektrycznych o odpowiedniej sile i częstotliwości, które następnie przesyła do przewodów ogrodzenia. Elektryzatory występują w różnych wersjach - sieciowe są idealne tam, gdzie jest dostęp do prądu z gniazdka jest – np. w pobliżu budynków gospodarczych. Elektryzatory akumulatorowe sprawdzają się w terenie oddalonym od infrastruktury – wystarczy regularnie ładować lub wymieniać akumulator. Solarne to z kolei świetna opcja dla tych, którzy cenią wygodę i niezależność – panel solarny ładuje akumulator automatycznie, wykorzystując energię słoneczną. Istnieją również modele uniwersalne, które pozwalają na podłączenie zarówno do sieci, jak i do akumulatora.
Przewody rozprowadzają impuls elektryczny po całym ogrodzeniu. To nimi przemieszcza się ładunek elektryczny wygenerowany przez elektryzator. Od jakości przewodników zależy, czy impuls dotrze z pełną mocą do każdego odcinka ogrodzenia. Bez dobrych przewodów Twoje ogrodzenie może nie być w pełni skuteczne, a przez to nie być wystarczająco efektywne, zwłaszcza jeśli ma służyć jako zabezpieczenie przed szkodnikami.
W sklepach i internecie znajdziesz różne rodzaje przewodów: druty stalowe, linki, taśmy i plecionki. Druty cechuje wysoka przewodność, ale są mniej elastyczne i trudniejsze w montażu niż linki czy plecionki. Te natomiast, zwykle wykonane z tworzywa sztucznego z wplecionymi drucikami ze stali nierdzewnej lub miedzi, są bardziej elastyczne i łatwiejsze do zamon. Taśmy są najczęściej wybierane dla koni i bydła ponieważ są szersze i zwierzęta łatwiej je zauważają. Są też dostępne w różnych kolorach.
Podczas wybierania przewodników zwróć uwagę na materiał przewodzący. Druciki wykonane z miedzi lub stali nierdzewnej mają niski opór elektryczny, dzięki czemu efektywnie prześlą impuls nawet na kilka kilometrów. Im lepiej przewodnik jest w stanie przenieść impuls elektryczny, tym mniej energii tracisz po drodze i tym lepiej działa całe ogrodzenie. Dobrze dobrany przewód to gwarancja sprawnego działania pastucha – zwłaszcza przy długich ogrodzeniach lub w trudnych warunkach terenowych.
Izolatory zapobiegają przepływowi prądu do elementów nieprzewodzących, takich jak słupki drewniane lub metalowe. Oddzielają przewody od podłoża i nieprzewodzących elementów ogrodzenia, które powodują stratę napięcia lub zwarcie. Dzięki izolatorom impuls elektryczny pozostaje w przewodach i przemieszcza się po całym obwodzie ogrodzenia, nie tracąc swojej mocy. To one gwarantują stabilne napięcie. Jeśli przewód zetknie się bezpośrednio z drewnem lub metalem, prąd zostanie częściowo lub całkowicie uziemiony, co osłabi lub uniemożliwi działanie ogrodzenia.
Na rynku dostępne są różne typy izolatorów – narożne, liniowe, do taśmy, do linki, do drutu – dopasowuje się je do rodzaju przewodu i konstrukcji ogrodzenia. Od tego jakie i jakiej jakości izolatory wybierzesz, zależeć będzie trwałość całego ogrodzenia i jego odporność na warunki atmosferyczne. Pamiętaj, że odpowiednio zamontowane i dobrze dobrane izolatory są podstawą skutecznego, wydajnego i bezpiecznego ogrodzenia elektrycznego.
Słupki są "szkieletem" ogrodzenia, które nadaje cały kształt. Od jakości i rozmieszczenia słupków będzie zależeć od stabilność Twojego ogrodzenia oraz to czy przetrwa np. niekorzystne warunki atmosferyczne, nacisk zwierząt oraz inne czynniki zewnętrzne. Tak samo jak w przypadku poprzednich elementów, dostępne są różne rodzaje słupków. Mogą być wykonane z tworzywa sztucznego, metalu lub drewna. Słupki plastikowe są lekkie, odporne na korozję i łatwe w montażu – świetnie sprawdzają się w mobilnych ogrodzeniach, które trzeba co jakiś czas przenieść w inne miejsce. Słupki metalowe lub drewniane wybierz jeśli zależy Ci na wytrzymałości i dużej odporności na uszkodzenia mechaniczne, polecamy zastosować je również jako elementy narożne lub w miejscach, gdzie ogrodzenie jest bardziej narażone na obciążenia.
Odstępy między słupkami dopasuj do rodzaju przewodów i ukształtowania terenu – zazwyczaj wynoszą od 3 do 5 metrów. W miejscach narażonych na naprężenia, jak zakręty, zalecamy zastosować dodatkowe paliki wzmacniające lub kotwy stabilizujące.
Pastuchy elektryczne są stosowane głównie przez hodowców zwierząt i rolników, zarówno w dużych gospodarstwach jak i w tych małych, przydomowych. Zabezpieczają wejście na konkretny obszar przez przesyłanie impulsu elektrycznego. Skutecznie ograniczają ucieczki zwierząt oraz chronią uprawy i posesje przed intruzami. Najczęściej wykorzystuje się je do grodzenia pastwisk dla bydła, koni, owiec, drobiu, kóz czy świń. Stawiając ogrodzenie elektryczne możesz skutecznie utrzymać zwierzęta w wyznaczonym obszarze bez konieczności budowy standardowych ogrodzeń. Impuls elektryczny działa jak bariera psychologiczna – zwierzęta szybko uczą się unikać kontaktu z przewodem. Pastuchy coraz częściej znajdują zastosowanie także na działkach rekreacyjnych i w ogrodach, pomagając ograniczyć ucieczki psów i kotów, a także chronić rabaty i warzywniki przed zniszczeniem. Zbudować możesz zarówno ogrodzenia stałe, jak i tymczasowe – te drugie doskonale sprawdzają się w rotacyjnym wypasie lub sezonowym zabezpieczeniu konkretnego obszaru.
Zakładanie pastucha elektrycznego jest stosunkowo szybkie i nie wymaga specjalistycznych umiejętności. Na początku dobrze zaplanuj przebieg ogrodzenia i przygotuj podstawowe elementy zestawu. Zanim przystąpisz do montażu, dokładnie określ obszar, który chcesz ogrodzić. Dzięki temu właściwie rozmieścisz wszystkie komponenty.
Na początek wbij słupki w jednakowych odległościach – najlepiej co 3–5 metrów, w zależności od podłoża i gatunku zwierząt. Radzimy, żeby słupki narożne i przy furtkach dodatkowo wzmocnić. Potem zamontuj izolatory, które odseparują przewody od słupków i zapobiegną stratom energii przez kontakt z gruntem lub materiałem konstrukcyjnym. Następnie przymocuj przewody – użyj drutu, taśmy, plecionki lub linki, w zależności od potrzeb. Rozmieść je równolegle, zwracając uwagę na wysokość, którą powinieneś dopasować do wielkości zwierząt. Na końcu połącz przewody z elektryzatorem, który zasili ogrodzenie impulsami elektrycznymi. Nie zapomnij umieścić go w suchym, osłoniętym miejscu, z dostępem do źródła energii (sieci, akumulatora albo panela słonecznego).
Zwróć szczególną uwagę na uziemienie – bez niego system nie zadziała prawidłowo. Wbij co najmniej jeden (a najlepiej dwa lub trzy) pręty uziemiające głęboko w ziemię, w miejscu wilgotnym i niezacienionym. Podłącz je przewodem do zacisku „uziemienie” na elektryzatorze. Całą konstrukcję bez problemu postawisz samodzielnie, da się to zrobić w ciągu jednego dnia. Co ważne, system jest modułowy – możesz go łatwo rozłożyć lub przenieść w inne miejsce, jeśli nastanie taka potrzeba.
Tak, pastuch elektryczny jest bezpieczny – pod warunkiem, że korzystasz z niego zgodnie z zaleceniami producenta. Projektuje się je z myślą o bezpieczeństwie zwierząt i ludzi, dlatego każdy sprzedawany model musi spełniać rygorystyczne normy europejskie (np. EN 60335-2-76), które ściśle określają maksymalną energię impulsu oraz jego czas trwania.
Impuls elektryczny generowany przez pastuch nie ma na celu zranienia zwierzęcia, lecz wywołania krótkotrwałego, nieprzyjemnego uczucia, które skutecznie zniechęci do ponownego kontaktu z ogrodzeniem. Energia impulsu – wyrażana w dżulach (J) – jest dokładnie ograniczona tak, by nie stwarzać zagrożenia. Nawet w przypadku przypadkowego dotknięcia przez człowieka, impuls może być odczuwalny, ale nie powoduje trwałych obrażeń ani zagrożenia dla życia. Pastuchy są bezpieczne zarówno dla zwierząt hodowlanych (bydło, konie, kozy, owce, świnie), jak i dla dzikiej zwierzyny, psów czy kotów. Systemy te mają działać jak bariera psychologiczna, a nie fizyczna – zwierzę po jednym lub dwóch kontaktach z przewodem zwykle zacznie unikać ogrodzenia.
Pamiętaj jednak o kilku zasadach:
Nie montuj pastucha w miejscach, gdzie przebywają małe dzieci – mimo że impuls nie jest groźny, może wywołać starach lub mieć inny negatywny wpływ.
Unikaj kontaktu z ogrodzeniem - zwłaszcza w pobliżu metalowych elementów.
Regularnie sprawdzaj stan instalacji, w tym uziemienia, przewodów i izolatorów – uszkodzenia mogą wpływać na działanie i poziom bezpieczeństwa systemu.